PM2.5

PM2.5

PM2.5 คือฝุ่นละอองขนาดเล็กไม่เกิน 2.5 ไมครอน อาจเทียบอย่างง่ายว่ามีขนาดประมาณ 1 ใน 25 ของเส้นผ่านศูนย์กลางของเส้นผมมนุษย์ เล็กกว่าฝุ่น PM10 ถึง 4 เท่า มีทั้งลักษณะเป็นอนุภาคกลม และเป็นเขม่าควัน เป็นมลภาวะทางอากาศที่อันตรายสำหรับมนุษย์ เนื่องจากมีขนาดเล็กจนขนจมูกของมนุษย์นั้นไม่สามารถกรองได้ ค่าฝุ่น PM2.5 วัดโดยใช้หน่วยไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร ในประเทศไทย ค่ามาตรฐานในบรรยากาศเฉลี่ย 24 ชั่วโมงที่กรมควบคุมมลพิษใช้เป็นมาตรฐานคือ 50 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร

แหล่งกำเนิด

แหล่งกำเนิดสำคัญของฝุ่น PM2.5 ที่สำคัญคือ การเผาไหม้เชื้อเพลิง ดังนั้นกิจกรรมต่าง ๆ ที่ทำให้เกิดการเผาไหม้จึงเป็นสาเหตุของการเกิดฝุ่น PM2.5

• ไอเสียรถยนต์ เนื่องจากรถยนต์หลายชนิดใช้การสันดาปในการขับเคลื่อน
• ไอเสียจากโรงงานไฟฟ้าที่ใช้การเผาไหม้เชื้อเพลิงเป็นแหล่งกำเนิดไฟฟ้า เช่น โรงไฟฟ้าพลังงานถ่านหิน
• ไอเสียจากโรงงานอุตสาหกรรมต่าง ๆ
• การเผาในพื้นที่โล่ง

นอกจากการเผาไหม้ที่เกิดขึ้นจากโรงงานและยานพาหนะแล้ว การเผาไหม้ภายในครัวเรือนก็สามารถเป็นกำเนิดฝุ่นได้เช่นกัน ยกตัวอย่างเช่น

• การเผาใบไม้
• การสูบบุหรี่
• การจุดธูปเทียน

ปัจจัยทางสภาพอากาศนั้นส่งผลต่อความรุนแรงของฝุ่นควัน อย่างเช่น ความกดอากาศที่สูงขึ้น อุณหภูมิและชั้นอุณหภูมิผกผันเป็นต้น

ผลกระทบต่อสุขภาพ

ฝุ่น PM2.5 เป็นฝุ่นที่มีขนาดเล็กที่เล็กมาก ไม่สามารถกรองได้ด้วยขนจมูก ทำให้ฝุ่น PM2.5 สามารถเดินทางเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจเข้าไปสู่ถุงลมที่ทำหน้าที่นำออกซิเจนเข้าสู่เม็ดเลือด จึงได้ฝุ่นนำ PM2.5 เข้าไปด้วย ดังนั้นนอกจากฝุ่น PM2.5 จะเป็นอันตรายต่อระบบทางเดินให้หายใจแล้ว ยังส่งผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือดอีกด้วย

ผลกระทบแบบเฉียบพลัน

เมื่อได้รับฝุ่น PM2.5 เข้าไปแล้วจะทำให้เกิดการอักเสบของทางเดินหายใจทั้งส่วนบน (ตา, จมูก, และคอ) และส่วนล่าง (หลอดลม) และทำให้เกิดผิวหนังอักเสบได้ หากมีอาการรุนแรงอาจทำให้เกิดการกำเริบของโรคหืดและถุงลมโป่งพอง ไข้หวัดใหญ่ ปอดอักเสบ หากเป็นโรคหืดและถุงลมโป่งจะทำให้อาการกำเริบ ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะระบบหัวใจล้มเหลวได้ หากฝุ่น PM2.5 ซึมเข้าไปในหลอดเลือดแล้ว อาจส่งผลกระทบให้เกิดภาวะการติดเชื้อในกระแส กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน หัวใจล้มเหลว หัวใจเต้นผิดจังหวะ หัวใจหยุดเต้นเฉียบพลัน และทำให้หลอดเลือดสมองตีบและแตกได้

ผลกระทบแบบเรื้อรัง

ฝุ่น PM2.5 นั้นสามารถสะสมในร่างกายได้ จึงสามารถส่งผลในระยะยาวได้ด้วย หากสะสมฝุ่น PM2.5 เป็นเวลานานจะส่งผลทำให้ปอดไม่เจริญตามอายุ สมรรถภาพปอดเสื่อมเร็วขึ้น โรคหลอดเลือดทำให้ความจำเสื่อม โรคทางสมองต่าง ๆ โรคเบาหวาน โรคไต และยังเป็นสาเหตุของโรคมะเร็งอีกด้วย

กลุ่มที่มีความเสี่ยงที่จะได้รับผลกระทบที่รุนแรงคือ เด็ก สตรีมีครรภ์ เนื่องจากมีภูมิคุ้มกันที่ไม่แข็งแรง และกลุ่มผู้ที่ทำงานกลางแจ้ง เช่น ตำรวจจราจร พ่อค้าแม่ค้าที่ขายของตามฟุตบาท คนงานก่อสร้าง เป็นต้น

การป้องกันตัวจากฝุ่น

• หลีกเลี่ยงการอยู่กลางแจ้ง แนะนำให้อยู่ภายในอาคารในพื้นที่สามารถป้องกันฝุ่นได้ดี หรือห้องปลอดฝุ่น(Safety Zone)
• หากอยู่ในบ้าน ควรปิดบ้านให้มิดชิด ไม่มีช่องโหว่ และใช้เครื่องกรองอากาศเพื่อทำให้คุณภาพอากาศในบ้านดีขึ้นได้โดย
• หากมีความจำเป็นต้องออกกลางแจ้ง ให้สวมหน้ากากกรองอากาศที่ได้มาตรฐาน N95, FFP2 หรือ KN95
• ให้ปฏิบัติตามมาตรการป้องกันตัวจากฝุ่น โดยใช้มาตรการแบ่งตามความรุนแรงของคุณภาพอากาศ

สื่อเพิ่มเติม

• Animation จากฝุ่นควันสู่ปัญหาโลกร้อน โดย สภาลมหายใจ
  • ตอนที่ 1
  • ตอนที่ 2
  • ตอนที่ 3

อ้างอิงรูป

[1] https://www.freepik.com/premium-photo/concept-pollution-pm2-5-unhealthy-air-pollution-dust-toxic-haze-city_6968371.htm