ดัชนีคุณภาพอากาศ: Difference between revisions
No edit summary |
|||
| (5 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
=ดัชนีคุณภาพอากาศ= | =ดัชนีคุณภาพอากาศ= | ||
ดัชนีคุณภาพอากาศ (Air Quality Index : AQI) เป็นการรายงานข้อมูลคุณภาพอากาศในรูปแบบที่ง่ายต่อความเข้าใจของประชาชนทั่วไป เพื่อเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ให้สาธารณชนได้รับทราบถึงสถานการณ์มลพิษทางอากาศในแต่ละพื้นที่ว่าอยู่ในระดับใด มีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยหรือไม่ ดัชนีคุณภาพอากาศ 1 ค่า | '''ดัชนีคุณภาพอากาศ (Air Quality Index : AQI)''' เป็นการรายงานข้อมูลคุณภาพอากาศในรูปแบบที่ง่ายต่อความเข้าใจของประชาชนทั่วไป เพื่อเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ให้สาธารณชนได้รับทราบถึงสถานการณ์มลพิษทางอากาศในแต่ละพื้นที่ว่าอยู่ในระดับใด มีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยหรือไม่ ดัชนีคุณภาพอากาศ 1 ค่า ใช้เป็นตัวแทนค่าความเข้มข้นของ[[มลภาวะทางอากาศ|สารมลพิษทางอากาศ]] 6 ชนิด | ||
==สารมลพิษทางอากาศ== | ==สารมลพิษทางอากาศ== | ||
| Line 93: | Line 93: | ||
|'''301 - 500'''||อันตรายมาก||style="color:brown"|'''น้ำตาลอมแดง'''||ภัยฉุกเฉิน มลภาะทางอากาศส่งผลกระทบต่อสุขภาพของทุกคนอย่างร้ายแรง | |'''301 - 500'''||อันตรายมาก||style="color:brown"|'''น้ำตาลอมแดง'''||ภัยฉุกเฉิน มลภาะทางอากาศส่งผลกระทบต่อสุขภาพของทุกคนอย่างร้ายแรง | ||
|} | |} | ||
ทาง EPA ได้ให้คำนิยามเมื่อค่า AQI สูงเกิน 500 ว่าสูงเกินกว่า AQI (Beyond the AQI) และให้ปฏิบัติในรูปแบบเดียวกันกับสีน้ำตาลอมแดง เมื่อคำนวณค่า AQI ด้วยค่า[[มลภาวะทางอากาศ|มลภาวะทางอากาศ]] | ทาง EPA ได้ให้คำนิยามเมื่อค่า AQI สูงเกิน 500 ว่าสูงเกินกว่า AQI (Beyond the AQI) และให้ปฏิบัติในรูปแบบเดียวกันกับสีน้ำตาลอมแดง เมื่อคำนวณค่า AQI ด้วยค่า[[มลภาวะทางอากาศ|มลภาวะทางอากาศ]]จะสามารถแบ่งสีของค่า[[มลภาวะทางอากาศ|มลภาวะทางอากาศ]]ออกมาได้ดังตารางต่อไปนี้ | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
!rowspan="2"|AQI !! PM2.5 (μg/m3) !! PM10 (μg/m3) !! CO (ppb) !! O3 (ppm) !! O3 (ppm) !! NO2 (ppb) !! SO2 (ppb) | !rowspan="2"|AQI !! PM2.5 (μg/m3) !! PM10 (μg/m3) !! CO (ppb) !! O3 (ppm) !! O3 (ppm) !! NO2 (ppb) !! SO2 (ppb) | ||
| Line 117: | Line 117: | ||
การคำนวณดัชนีคุณภาพอากาศหรือ AQI สามารถทำได้โดยใช้สูตรดังต่อไปนี้ | การคำนวณดัชนีคุณภาพอากาศหรือ AQI สามารถทำได้โดยใช้สูตรดังต่อไปนี้ | ||
[[file:Aqi.png|500px]] | |||
โดยที่ Ip = ค่าดัชนีคุณภาพอากาศของ[[มลภาวะทางอากาศ|สารมลพิษทางอากาศ]] p | โดยที่ Ip = ค่าดัชนีคุณภาพอากาศของ[[มลภาวะทางอากาศ|สารมลพิษทางอากาศ]] p | ||
| Line 136: | Line 136: | ||
==อ่านเพิ่มเติม== | ==อ่านเพิ่มเติม== | ||
[https://airkm-admin.datascience.cmu.ac.th/compareAQI การเปรียบเทียบดัชนีคุณภาพอากาศ ระหว่างมาตรฐานไทยและสหรัฐอเมริกา] | *[https://airkm-admin.datascience.cmu.ac.th/compareAQI การเปรียบเทียบดัชนีคุณภาพอากาศ ระหว่างมาตรฐานไทยและสหรัฐอเมริกา] | ||
Latest revision as of 14:43, 14 June 2022
ดัชนีคุณภาพอากาศ[edit]
ดัชนีคุณภาพอากาศ (Air Quality Index : AQI) เป็นการรายงานข้อมูลคุณภาพอากาศในรูปแบบที่ง่ายต่อความเข้าใจของประชาชนทั่วไป เพื่อเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ให้สาธารณชนได้รับทราบถึงสถานการณ์มลพิษทางอากาศในแต่ละพื้นที่ว่าอยู่ในระดับใด มีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยหรือไม่ ดัชนีคุณภาพอากาศ 1 ค่า ใช้เป็นตัวแทนค่าความเข้มข้นของสารมลพิษทางอากาศ 6 ชนิด
สารมลพิษทางอากาศ[edit]
ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5)[edit]
ฝุ่นที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) เกิดจากการเผาไหม้ทั้งจากยานพาหนะ การเผาวัสดุการเกษตร ไฟป่า และกระบวนการอุตสาหกรรม สามารถเข้าไปถึงถุงลมในปอดได้ เป็นผลทําให้เกิดโรคในระบบทางเดินหายใจ และโรคปอดต่างๆ หากได้รับในปริมาณมากหรือเป็นเวลานานจะสะสมในเนื้อเยื่อปอด ทําให้การทํางานของปอดเสื่อมประสิทธิภาพลง ทําให้หลอดลมอักเสบ มีอาการหอบหืด
ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 10 ไมครอน (PM10)[edit]
ฝุ่นที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน 10 ไมครอน (PM10) เกิดจากกระบวนการอุตสาหกรรม การบด การโม่ หรือการทําให้เป็นผงจากการก่อสร้าง ส่งผลกระทบต่อสุขภาพเนื่องจากเมื่อหายใจเข้าไปสามารถเข้าไปสะสมในระบบทางเดินหายใจ
ก๊าซโอโซน (O3)[edit]
ก๊าซโอโซน (O3) เป็นก๊าซที่ไม่มีสีหรือมีสีฟ้าอ่อน มีกลิ่นฉุน ละลายน้ำได้เล็กน้อย เกิดขึ้นได้ทั้งในระดับบรรยากาศชั้นที่สูงจากผิวโลก และระดับชั้นบรรยากาศผิวโลกที่ใกล้พื้นดิน ก๊าซโอโซนที่เป็นสารมลพิษทางอากาศคือก๊าซโอโซนในชั้นบรรยากาศผิวโลก เกิดจากปฏิกิริยาระหว่างก๊าซออกไซด์ของไนโตรเจน และสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย โดยมีแสงแดดเป็นตัวเร่งปฏิกิริยา มีผลกระทบต่อสุขภาพ โดยก่อให้เกิดการระคายเคืองตาและระคายเคืองต่อระบบทางเดินหายใจและเยื่อบุต่างๆ ความสามารถในการทำงานของปอดลดลง เหนื่อยเร็ว โดยเฉพาะในเด็ก คนชรา และคนที่เป็นโรคปอดเรื้อรัง
ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ (CO)[edit]
ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ (CO) เป็นก๊าซที่ไม่มีสี กลิ่น และรส เกิดจากการเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์ของเชื้อเพลิงที่มีคาร์บอนเป็นองค์ประกอบ ก๊าซนี้สามารถสะสมอยู่ในร่างกายได้โดยจะไปรวมตัวกับฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดงได้ดีกว่าออกซิเจนประมาณ 200-250 เท่า เมื่อหายใจเข้าไปทำให้ก๊าซชนิดนี้จะไปแย่งจับกับฮีโมโกลบินในเลือด เกิดเป็นคาร์บอกซีฮีโมโกลบิน (CoHb) ทำให้การลำเลียงออกซิเจนไปสู่เซลล์ต่างๆ ของร่างกายลดน้อยลง ส่งผลให้ร่างกายเกิดอาการอ่อนเพลีย และหัวใจทำงานหนักขึ้น
ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO2)[edit]
ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO2) เป็นก๊าซที่ไม่มีสีและกลิ่น ละลายน้ำได้เล็กน้อย มีอยู่ทั่วไปในธรรมชาติ หรือเกิดจากการกระทำของมนุษย์ เช่น การเผาไหม้เชื้อเพลิงต่างๆ อุตสาหกรรมบางชนิด เป็นต้น ก๊าซนี้มีผลต่อระบบการมองเห็นและผู้ที่มีอาการหอบหืดหรือ โรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ
ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2)[edit]
ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2) เป็นก๊าซที่ไม่มีสี หรืออาจมีสีเหลืองอ่อนๆ มีรสและกลิ่นที่ระดับความเข้มข้นสูง เกิดจากธรรมชาติและการเผาไหม้เชื้อเพลิงที่มีกำมะถัน (ซัลเฟอร์) เป็นส่วนประกอบ สามารถละลายน้ำได้ดี สามารถรวมตัวกับสารมลพิษอื่นแล้วก่อตัวเป็นอนุภาคฝุ่นขนาดเล็กได้ ก๊าซนี้มีผลกระทบโดยตรงต่อสุขภาพ ทำให้เกิดการระคายเคืองต่อเยื่อบุตา ผิวหนัง และระบบทางเดินหายใจ หากได้รับเป็นเวลานาน ๆ จะทำให้เป็นโรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังได้
เกณฑ์ของดัชนีคุณภาพอากาศ[edit]
ลักษณะของเกณฑ์คุณภาพอากาศจะถูกแบ่งออกตามค่าดัชนีที่คำนวณออกมาและใช้สีเป็นแทนช่วงของค่าดัชนีต่าง ๆ โดยเกณฑ์นั้นจะเป็นตัวบ่งบอกว่าประชาชนควรปฏิบัติตัวอย่างไร เกณฑ์ที่ใช้สำหรับคุณภาพอากาศมีหลากหลายเกณฑ์ ขึ้นอยู่กับประเทศและองค์กรที่เกี่ยวข้อง จึงทำให้มีสีที่แตกต่างกัน
ประเทศไทย[edit]
เกณฑ์ของดัชนีคุณภาพอากาศของไทย จัดทำขึ้นโดยกรมควบคุมมลพิษโดยมีการแบ่งสีดังนี้
| AQI | ความหมาย | สีที่ใช้ | คำอธิบาย |
|---|---|---|---|
| 0 - 25 | คุณภาพอากาศดีมาก | ฟ้า | คุณภาพอากาศดีมาก เหมาะสำหรับกิจกรรมกลางแจ้งและการท่องเที่ยว |
| 26 - 50 | คุณภาพอากาศดี | เขียว | คุณภาพอากาศดี สามารถทำกิจกรรมกลางแจ้งและการท่องเที่ยวได้ตามปกติ |
| 51 - 100 | ปานกลาง | เหลือง | ประชาชนทั่วไป : สามารถทำกิจกรรมกลางแจ้งได้ตามปกติ
ผู้ที่ต้องดูแลสุขภาพเป็นพิเศษ : หากมีอาการเบื้องต้น เช่น ไอ หายใจลำบาก ระคายเคืองตา ควรลดระยะเวลาการทำกิจกรรมกลางแจ้งคุณภาพอากาศดีมาก เหมาะสำหรับกิจกรรมกลางแจ้งและการท่องเที่ยว |
| 101 - 200 | เริ่มมีผลกระทบต่อสุขภาพ | ส้ม | ประชาชนทั่วไป : ควรเฝ้าระวังสุขภาพ ถ้ามีอาการเบื้องต้น เช่น ไอ หายใจลำบาก ระคายเคืองตา ควรลดระยะเวลาการทำกิจกรรมกลางแจ้ง หรือใช้อุปกรณ์ป้องกันตนเองหากมีความจำเป็น
ผู้ที่ต้องดูแลสุขภาพเป็นพิเศษ : ควรลดระยะเวลาการทำกิจกรรมกลางแจ้ง หรือใช้อุปกรณ์ป้องกันตนเองหากมีความจำเป็นถ้ามีอาการทางสุขภาพ เช่น ไอ หายใจลำบาก ตาอักเสบ แน่นหน้าอก ปวดศีรษะ หัวใจเต้นไม่เป็นปกติ คลื่นไส้ อ่อนเพลียควรปรึกษาแพทย์ |
| 201 ขึ้นไป | มีผลกระทบต่อสุขภาพ | แดง | ทุกคนควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมกลางแจ้งหลีกเลี่ยงพื้นที่ที่มีมลพิษทางอากาศสูง หรือใช้อุปกรณ์ป้องกันตนเองหากมีความจำเป็น หากมีอาการทางสุขภาพควรปรึกษาแพทย์ |
เมื่อคำนวณค่า AQI ด้วยค่ามลภาวะทางอากาศจะสามารถแบ่งสีของค่ามลภาวะทางอากาศออกมาได้ดังตารางต่อไปนี้
| AQI | PM2.5 (มคก./ลบ.ม.) | PM10 (มคก./ลบ.ม.) | O3 (ppb) | CO (ppm) | NO2 (ppb) | SO2 (ppb) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| เฉลี่ย 24 ชั่วโมงต่อเนื่อง | เฉลี่ย 8 ชั่วโมงต่อเนื่อง | เฉลี่ย 1 ชั่วโมง | ||||
| 0 - 25 | 0 - 25 | 0 - 50 | 0 - 35 | 0 - 4.4 | 0 - 60 | 0 - 100 |
| 26 - 50 | 26 - 37 | 51 - 80 | 36 - 50 | 4.5 - 6.4 | 61 - 106 | 101 - 200 |
| 51 - 100 | 38 - 50 | 1 - 120 | 51 - 70 | 6.5 - 9.0 | 107 - 170 | 201 - 3000 |
| 101 - 200 | 51 - 90 | 121 - 180 | 71 - 120 | 9.1 - 30.0 | 171 - 340 | 301 - 400 |
| มากกว่า 200 | 91 ขึ้นไป | 181 ขึ้นไป | 121 ขึ้นไป | 30.1 ขึ้นไป | 341 ขึ้นไป | 401 ขึ้นไป |
ช่วงเวลาเฉลี่ยและหน่วยสารมลพิษทางอากาศที่ใช้ในการคำนวน[edit]
- PM2.5 เฉลี่ย 24 ชั่วโมงต่อเนื่อง : ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร หรือ มคก./ลบ.ม. หรือ µg./m3
- PM10 เฉลี่ย 24 ชั่วโมงต่อเนื่อง : ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร หรือ มคก./ลบ.ม. หรือ µg./m3
- O3 เฉลี่ย 8 ชั่วโมงต่อเนื่อง : ส่วนในพันล้านส่วน หรือ ppb หรือ 1/1,000,000,000
- CO เฉลี่ย 8 ชั่วโมงต่อเนื่อง : ส่วนในล้านส่วน หรือ ppm หรือ 1/1,000,000
- NO2 เฉลี่ย 1 ชั่วโมง : ส่วนในพันล้านส่วน หรือ ppb หรือ 1/1,000,000,000
- SO2 เฉลี่ย 1 ชั่วโมง : ส่วนในพันล้านส่วน หรือ ppb หรือ 1/1,000,000,000
ประเทศสหรัฐอเมริกา (USA)[edit]
เกณฑ์ของดัชนีคุณภาพอากาศของประเทศสหรัฐอเมริกา จัดทำขึ้นโดยสำนักงานปกป้องสิ่งแวดล้อมของสหรัฐอเมริกา (Environmental Protection Agency : EPA) โดยมีการแบ่งสีดังนี้
| AQI | ความหมาย | สีที่ใช้ | คำอธิบาย |
|---|---|---|---|
| 0 - 50 | คุณภาพอากาศดี | เขียว | คุณภาพอากาศดี มลภาวะทางอากาศไม่มีความเสี่ยงหรือทำความเสี่ยงน้อยมากต่อมนุษย์ |
| 51 - 100 | ปานกลาง | เหลือง | คุณภาพอากาศพอใช้ อาจมีความเสี่ยงค่อกลุ่มที่มีประสาทสัมผัสไวต่อมลภาวะทางอากาศ |
| 101 - 150 | มีผลกระทบต่อสุขภาพสำหรับกลุ่มผู้ที่มีประสาทสัมผัสไวต่อมลภาวะ | ส้ม | มลภาวะทางอากาศอาจส่งกระทบต่อสุขภาพของกลุ่มที่มีประสาทสัมผัสไวต่อมลภาวะทางอากาศ ประชาชนทั่วไปได้รับผลกระทบเล็กน้อย |
| 151 - 200 | มีผลกระทบต่อสุขภาพ | แดง | มลภาวะทางอากาศอาจส่งกระทบต่อสุขภาพประชาชนทั่วไปบางกลุ่ม และอาจส่งผลร้ายแรงต่อสุขภาพกลุ่มผู้ที่มีประสาทสัมผัสไว |
| 201 - 300 | มีผลกระทบต่อสุขภาพมาก | ม่วง | ภัยทางสุขภาพ มลภาะทางอากาศส่งผลกระทบต่อสุขภาพของทุกคนเพิ่มขึ้น |
| 301 - 500 | อันตรายมาก | น้ำตาลอมแดง | ภัยฉุกเฉิน มลภาะทางอากาศส่งผลกระทบต่อสุขภาพของทุกคนอย่างร้ายแรง |
ทาง EPA ได้ให้คำนิยามเมื่อค่า AQI สูงเกิน 500 ว่าสูงเกินกว่า AQI (Beyond the AQI) และให้ปฏิบัติในรูปแบบเดียวกันกับสีน้ำตาลอมแดง เมื่อคำนวณค่า AQI ด้วยค่ามลภาวะทางอากาศจะสามารถแบ่งสีของค่ามลภาวะทางอากาศออกมาได้ดังตารางต่อไปนี้
| AQI | PM2.5 (μg/m3) | PM10 (μg/m3) | CO (ppb) | O3 (ppm) | O3 (ppm) | NO2 (ppb) | SO2 (ppb) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| เฉลี่ย 24 ชั่วโมงต่อเนื่อง | เฉลี่ย 8 ชั่วโมงต่อเนื่อง | เฉลี่ย 1 ชั่วโมง | |||||
| 0 - 50 | 0 - 12 | 0 - 54 | 0 - 4.4 | 0 - 0.054 | - | 0 - 53 | 0 - 35 |
| 51 - 100 | 12.1 - 35.4 | 55 - 154 | 4.5 - 9.4 | 0.055 - 0.070 | - | 54 - 100 | 36 - 75 |
| 101 - 150 | 35.5 - 55.4 | 155 - 254 | 9.5 - 12.4 | 0.071 - 0.085 | 0.125 - 0.164 | 101 - 360 | 76 - 185 |
| 151 - 200 | 55.5 - 150.4 | 255 - 354 | 12.5 - 15.4 | 0.086 - 0.105 | 0.165 - 0.204 | 361 - 469 | 186 - 304 |
| 201 - 300 | 150.5 - 250.4 | 355 - 424 | 15.5 - 30.4 | 0.106 - 0.2 | 0.205 - 0.404 | 650 - 1249 | 305 - 604 |
| 301 - 400 | 250.5 - 350.4 | 425 - 504 | 30.5 - 40.4 | - | 0.405 - 0.504 | 1250 - 1649 | 605 - 804 |
| 401 - 500 | 350.5 - 500.4 | 505 - 604 | 40.5 - 50.4 | - | 0.505 - 0.604 | 1650 - 2049 | 805 - 1004 |
การคำนวณดัชนีคุณภาพอากาศ[edit]
การคำนวณดัชนีคุณภาพอากาศหรือ AQI สามารถทำได้โดยใช้สูตรดังต่อไปนี้
โดยที่ Ip = ค่าดัชนีคุณภาพอากาศของสารมลพิษทางอากาศ p
Cp = ความเข้มข้นของสารมลพิษทางอากาศจากการตรวจวัด
CLo, CHi = ค่าต่ำสุด, สูงสุด ของช่วงความเข้มข้นสารมลพิษทางอากาศที่มีค่า Cp
ILo, IHi = ค่าต่ำสุด, สูงสุด ของช่วงดัชนีคุณภาพอากาศที่ตรงกับช่วงความเข้มข้น Cp
ให้คำนวณค่า Ip ด้วยทุกสารมลพิษที่ได้วัดมา ให้ใช้สารมลพิษทางอากาศที่มีค่าดัชนีสูงสุดเป็นดัชนีคุณภาพอากาศ (AQI) ณ ช่วงเวลานั้น (AQI = max(I1, I2, I3,...))
เว็บไซต์และแอปพลิเคชันสำหรับดัชนีคุณภาพอากาศ[edit]
- Air4thai เป็นเว็บไซด์ที่สร้างขึ้นโดยกรมควบคุมมลพิษ โดยใช้เกณฑ์การคำนวณดัชนีแบบประเทศไทย มีทั้งรูปแบบแอปพลิเคชันในโทรศัพท์และเว็บไซต์
- AirVisual หรือ IQAir เป็นเว็บไซด์ที่มีนิยมมากที่สุด โดยใช้เกณฑ์การคำนวณดัชนีแบบประเทศสหรัฐอเมริกา มีทั้งรูปแบบแอปพลิเคชันในโทรศัพท์ (AirVisual) และเว็บไซต์ (IQAir)
- AQICN เป็นเว็บไซด์ของประเทศจีนที่มีสถานีตรวจวัดค่อนข้างมาก ใช้เกณฑ์การคำนวณดัชนีแบบประเทศสหรัฐอเมริกา มีรูปแบบเว็บไซต์เท่านั้น
- CMAQHI เป็นเว็บไซด์ที่สร้างขึ้นโดยมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ โดยใช้เกณฑ์การคำนวณดัชนีประเทศสหรัฐอเมริกา มีทั้งรูปแบบแอปพลิเคชันในโทรศัพท์และเว็บไซต์